Cumhuriyet - Türkiye cezaevleri, emek sömürüsünün merkezi olma yolunda. Cezaevleri bünyesinde üretim tesisi kuran özel şirketler, mahkûmlara günlük mesaileri karşılığında ödedikleri 7 lira ile büyük bir sömürü düzeni yaratıyor. Üstelik bu firmalar, açtıkları tesis için cezaevlerine kira bile ödemiyor.
Cezaevlerindeki iş atölyelerinde, cezaevi idaresi ile özel sektör arasında imzalanan protokol çerçevesinde, tutuklu ve hükümlülerin özel sektörde işçi olarak çalıştırmasını da kapsayan “Özel Sektör İşbirliği” uygulaması 2008’de hayata geçmişti. Ancak söz konusu uygulama, kamudan çok özel sektörün yararına işlemeye başladı.
Günlük 20 lira iken....
Adalet Bakanlığı’nın açtığı ihaleyi kazanan özel firma, cezaevinde kurduğu üretim tesisi bünyesinde üretim yapmaya başlıyor. Makinelerini kendi kuran, ustasını da kendi bünyesinden sağlayan firma, üretim tesisi kurduğu cezaevine kira ödemiyor. Bünyesinde çalıştırdığı mahkûmların maaşı, yemek ve sigortasını ödeyen firma; tesisin elektrik, su, doğalgaz gibi masraflarını da kendisi karşılıyor.
Ancak çalışan mahkûmlara ödenen maaş, kafalarda soru işaretinin oluşmasına neden oluyor. Çünkü bu tesislerden bazılarında, mahkûmlara günde ortalama 7 liraya kadar düşen ücretler ödeniyor. Adalet Bakanlığı’nın 2012 yılı için günlük 20 lira olarak belirlediği ücretin bu kadar altına inilmesine nasıl izin verildiği ise merak konusu.
Mahkûmlar kira ödüyor
Cezaevlerinin mahkûmlardan zorunlu olarak aldığı, bir nevi kira anlamına gelen günlük 4 lira “iaşe bedeli” ile elektrik-su parası da, tüm mahkûmlardan olduğu gibi bu özel firmaların tesislerinde çalışan mahkûmlardan da kesiliyor. Bir başka deyişle bir mahkûmun, cezaevi bünyesinde çalıştığı işten, cezaevine verdiği kira-elektrik ve su ücreti de düşüldüğünde, elinde hiçbir şey kalmıyor.
Bu durum, cezaevlerinin ucuz işgücünün, sömürünün ve hatta köleliğin merkezi haline gelmesine neden oluyor.
Zaten Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde de, cezaevlerinde özel sektöre sunulan imkânlar arasında “Ucuz işgücü”, “Disiplinli çalışma ortamı”, “Düşük üretim maliyetleri”, “Kira ödemeksizin çalıştırılabilecek bir atölye” olarak gösteriliyor.
Soru önergesine de konu oldu
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, dün, Adalet Bakanı Sadullah Ergin’in yanıtlaması için konuyla ilgili bir yazılı soru önergesi sundu. Önergede, mahkûmların cüzi ücretle karşılığında çalıştırılması gündeme getirilerek, “Ülkemizde iddia edildiği gibi çalıştırılan kaç mahkûm bulunmaktadır? Bu mahkûmlara ne kadar ücret ödenmektedir? Ve bu ücretler, hangi bütçeden karşılanmaktadır” soruları yer aldı.
Ümraniye’de günlük ücret 7 lira
*Şu an Türkiye genelinde 27 cezaevinde özel sektör, tesislerde üretim yapıyor. Buna göre Akhisar’da fason otomotiv parçası, Ankara Kadın Kapalı’da ikaz yeleği dikimi, Hatay Açık’ta zigon sehpa ve aksesuar yapımı gerçekleştiriliyor. Ümraniye Cezaevi’nde ise fason tekstil üretimi kapsamında, tesislerin bir kısmında Türkiye’nin en büyük kargo şirketlerinden birinin personel kıyafetleri, diğer kısmında ise oteller için tek kullanımlık banyo terlikleri üretimi yapılıyor.
Ümraniye’deki üretim tesislerinde, 150 kadar mahkûm çalışıyor. Bu mahkûmların mesaileri sabah 8’de başlayıp akşam 6’ya kadar sürüyor. Ve aldıkları günlük ücret 7 lira. Böylece bu özel firma için cezaevi, bir başka yerde fabrika açmaktan çok daha az masraflı hale gelmiş oluyor.
Söz Tahir Canan’da...
Konuyla ilgili bir cezaevi idarecisi şu ifadeleri kullanıyor: “Adalet Bakanlığı’nın bütçesi yok ki. Adalet Bakanlığı cezaevlerinden para kazanıyor.”
Toplam 30 yıl ile Türkiye’nin en uzun süre mahkûmiyet yaşamış ismi Tahir Canan da, kendisinin yattığı cezaevinde, tesislerde çalışan mahkûmlara ayda 250 lira verildiğini belirterek, “Ucuz işgücü ve sömürü var ama bunu mahkûmların ıslahı çerçevesinde sunuyorlar” ifadelerini kullandı.
Kaynak: cumhuriyet.com.tr