Merhaba!
Kandıra’da iken almıştım kartınızı. O ara sürgün sevkler başladığı için beklemeye girmek durumunda kaldım. Ve beklediğim geldi başıma! Bir kısım dostun yaşadığı gibi. İşte şu an sana Orta Karadeniz’in bir ilçe mapusanesinden yazıyorum. Bafra T-Tipi Kapalı Hapishanesinden. Bu 20 günlük sürede eminim sen de haberdar olmuşsundur. Siyasi tutsaklık bu ülkede bir yanıyla da sürgünle özdeş kılınmıştır hep. Aklıma ilk anda 40’lı yıllardaki aydınların yaşadıkları geliyor. Halikarnas Balıkçısı’ndan Rıfat Ilgaz’a, Ahmet Arif’ten Aziz Nesin’e, Enver Gökçe’den daha nice ilerici-demokrat-devrimci yazar, şair ve bilim insanına. Salt içeriye has da değil sürgünlük! Resmi ideolojinin makbul görmediği azınlıklar da nasibini almış bundan farklı inanç kesimleri de. Ve yakın dönemde Kürt halkı da. Bir nevi yabancılaştırma aracı, mağduriyetle terbiye etme ve doğal ortamından soyutlanmışlığın ruhsal yıkıcılığıyla yüzyüze bırakmadır tehcir/sürgün. Biliyor musun (…), politik tutsaklar için içeriye has bir politika da değil/di sürgün. Eylül döneminde çıkanları bir de zorunlu sürgün bekliyordu! Benim de iki yıl Adıyaman’a vardı. 90’a doğru bu tür mahkeme kararlarını uygulamadan kaldırdılar. Velhasıl dert, hayatımız kah içerden içeri, kah bölgeden bölgeye. Kah senin yaşadığın gibi ülkeden ülkeye zorunlu mültecilik/sürgünler içinde devinip durmuş/ ve hala da durmakta.
Çoğu politik tutsak için mahpusluk yedi bölge dört mevsimi yaşamak/solumak demektir. Benim de Sivas’ta başladı, Kayseri-Ermenek-Kocaeli/ Kandıra ve Samsun/Bafra durağında noktalandı şimdilik sürgünlüğüm.
Sevgili dost, uzun mahpuslukta olunca insan kısa hastane, mahkeme yolculuklarında bile çok fazla görüntüyü zihninne yerleştirmeye çalışır. Bu defa iki gün süren bir yolculuk ve ilk defa tanıma imkanı bulacağım bir bölge olduğu için bolca küçücük demirli bir pencereden seyretmeden de alamadım kendimi. Seninle bu sürgünün ilk anlarından buraya gelişimize kadar olan süreci de paylaşmak istiyorum.
Sürgün gönüllülüğü değil zorla yollanmayı, zorunluluğu ifade eder bilirsin. Bana birgün önce gelip söylediklerinde iki tanıdık arkadaşımın (Ercan Binay ve Cihan Deniz Tarak) da olduğunu öğrendiğim konuşmada, görevlilere gönüllü gitmeyeceğimi de belirttim. Ve hemen o bloktaki dostlarla veda notlaşmalarına akşam da eşyalarımı derlemeye giriştim. Sabah 6 gibi kalkıp, İbrahim ve Mulla yoldaşla kahvaltı yaptık. Saat 7 gibi gelip hadi dediler ve hayır deyince de zorla dışarı aldılar, eşyalarımı da. Tabi sloganlar ve tüm bloklarda kapı dövmeler ile kapı altına götürüldüm. Bir nevi vedalaşmada saymalı yoldaşların, dostların bu tavırlarını. Protesto yanında. Ardından Cihan ve Ercan’la sarılıp durduk, uzun süredir görüşememenin özlemiyle de. Eşyalarımızın fazla, ring aracının ise yetersiz olduğu söylenerek bir kısım eşyalarımızı orda bırakmaya zorlandık. Ringin küçük hücre tarzı bir bölümüne eşyalarımızla tıkıştırıldık adeta. Sert plastikten üç bitişik oturak ve tepemizde bir kamera ile çıktık yola. Sahilden sonra ara yollardan yol almış olmalıyız ki doğru dürüst araç/otobüs vs. ile karşılaşmadık. Öğlen saatlerinde sanırız Çankırı taraflarında bir karakolda mola verdik. Ve hemen devam ettik. Hep rampa ve orman içlerindeydik. Merakımızı ancak Ilgaz Ormanı Milli Parkı tabelasını görünce giderebildik. Ben yayla çocuğuyum, Torosların 2000-3000 metre yükseklerinde geçti yazlarım. Ancak Ilgazlardaki kadar yüksek hiç çam ormanı görmemiştim dost. Bakmakla sonunun getiremiyorsun. Ve ormanın her iki yanı da bembeyaz karla kaplıydı. Ağaçların bir kısmı da öyle. Bir de güneş vuran yerlerde ortaya çıkan renk cümbüşü ağzımızdan bolca şaşkınlık ve hayranlık sözcükleri döktürdü. Doğaya uzak kalmışlığın doğurduğu bir özlem yükü mahpus insanın içinden hiç eksik değildir ya. Bizimkini de buna saymalı. Her ilerleyişimiz küçük küçük yerleşimlerle tanıştırdı bizi. Ve konak tarzı evleriyle meşhur Kastamonu’daydık.
Yerleşim olarak gözüme hiç de büyük bir şehir gibi görünmedi. Hafta sonunun getirdiği bir sessizlik/ıssızlık duygusu hakim oldu şehrin tam ortasından geçmemize karşın. En dikkat çekici şey de tam ortasından baştan sona uzanan geniş bir kanalın varlığı ve onun da susuz oluşuydu. Yağmuru bol alan bir bölgede nasıl olur bu hayret!. Neyse, yolumuz dağ-bayır arsında uzanıp durdu. Ta ki yola çıktığımız 3 Nisan akşamı İnebolu’ya varmamıza kadar. Kastamonu’dan dimdik Karadeniz sahiline çıkmış olduk. Ve deniz kıyısında, ama dağların yamaçlarıyla adeta içiçe bir ilçe ve hemen dışında sırtını bir ağaç denizine dayamış, önü ise sonsuzca deniz! Bir hapishanenin böylesi güzel bir yere kondurulmasına şaşmamak elde değil. İçeri alınınca bekleme odasından akşamın serinliği hem denizin hem ormanın içiçe geçmiş havasını pencereden adeta boca etti üzerimize. Ringin dar hücresindeki havasızlığın yarattığı o uyuşukluk, yorgunluk halinden sıyrılıverdik. Buna bir de denizin üzerinde batmaya başlayan kıpkızıl güneş görüntüsü de eklenince, pencereden dışarı gözlerimiz çivilendi adeta. Deniz tarafından yutuluvermişti ufuktaki güneş. Böyle bir görüntüyü onca yıl hiç yaşamamıştık! Ya kartpostallardan ya da TV görüntülerinden aşinaydık desem!... Zorunlu bir yolculuğun kimi hoş sürprizlerindendi işte bu da. Ruhumuz şenlendi gerçekten. Uzak kalışlar bizlerin ilgi alanına daha fazla görüntüyü sokmayı da getiriyor beraberinde. Çiçeğin bile yasak olduğu bir on yıl geçirdik. Umarız burda sınırlı da olsa bu imkanı buluruz.
İnebolu’da akşam vardiyası yemek-çay ikramıyla konuk ettiler. Gel gör ki, sabah vardiyası sorumluları talebimize karşın ne kahvaltı verdirtti mutfaktan ne de komutanların istemine rağmen kuru ekmek. İnsani yanları olmayanların yaklaşımı saymalı bunu da. Ve bir günlük yola aç aç çıkardılar bizi. Bunu kabullenmek mümkün değil/di. Burada yerleşir yerleşmez bakanlığa dilekçelerle ilettik yaşadıklarımızı. Keza Kandıra idaresinin bizim iki gün, islamcıların (Tokat) üç günü için yarımşar ekmek içinde beyaz peynir ve birer küçük piknik reçeli vermesini de şikayet konusu yaptık. Neyse, artık İnebolu’dan sonra tümüyle bazen iyice deniz kıyısında bazen hafifçe dağ yamaçlarından denizi izleyerek saatler süren yolu geride bırakarak Karadeniz’in denize en uç şehri Sinop’taydık öğle sonu 3 gibi. Şehrin içinden sahile indik. Onca şehir geçtik ilk defa sahili dolduran oldukça kalabalık insanlarla karşılaştık. Pazar gününü değerlendiriyorlardı. Balıkçı barınakları, gemi ve yatlar takıldı gözlerimize. Sonra meşhur Sinop Zindanını gördük. Ve surları, kayaları döven dalgaları. Yatanlar geçti aklımdan ve illa ki Sabahattin Ali’nin ‘Aldırma Gönül’ dizeleri. Yaşamda izlerimiz ne çok! Ne kadar fazla yerde öyle! Bunun o an düşünce ve duyguların gel-gitleri arasında dışa vurumu biraz hüzün, çokça gülümsemeler ve mutlu oluş hali oldu desem! Her yolculuk sadece yeni bir yer ya da şey/ler görme ötesinde kendimizi yeniden keşfetmeleri de içeriyor sanki. İbrahim’in ‘yollarınız tükenmesin’ lafı buraya ne kadar da uygun düşüyor şimdi. Değil mi?!
Sinop’tan sonra da yollarımız tükenmedi! Denizle öylesine içli-dışlı bir yol hattındaydık ki an geldi tekerlekler kumların üzerinde ve dalgalarla yıkanarak yol aldı. Pencereden bakınca insanda denize atlama duygusu yaratan bir yakınlık içersindeydik. Yüreğimi bu duyguların dalgasına bırakmanın nasıl bir keyif olduğunu bir bilsen dost! On yılın tecrit hücrelerinden sonra ruhum yanında bedenim de özgürlüğün tadına vardı desem biraz olsun anlaşılmam mümkün olur herhalde. TV’lerden izlediğim Karadeniz’in kimi görüntülerini doğrudan seyretmenin zevkiyle başbaşaydım. Bazen Ercan ve Cihan’la, birbirimizle ilginç görüntüleri paylaşma adına -oturduğumuz anlarda- pencereye çekecek betimlemeler/benzetmeler yapıveriyorduk. İşte Bafra! İlk görüntü hayli bol apartmanlarla gelişkin bir şehir izlenimi yaratıyor insanda. Ve şehir dışına doğru yol yükseklik kazanıp nerdeyse Bafra’yı ayağımızın altına seriveriyor. Evlerin bitimine doğru hayvanlar ve ahırlar, tarlalar çarpıyor daha çok. Sonra kuleleri ve duvarları ile büyük bir şatoyu andıran kapısında kocaman ‘Adalet Bakanlığı, Bafra T-Tipi Kapalı ve Açık Cezaevi’ tabelası ile karşılaşıyoruz. Bir dönem mesken eyleyeceğimiz mekana geldik. Eşyalarımızı içeri indiriyoruz. Sonra formaliteler bitip, içeri tam alınmadan önce tek tek odalara alınıp, üzerimizi soymamız isteniyor. Tabi bu insanı aşağılayan, onur kırıcı uygulamayı kabul etmeyeceğimizi söylüyoruz. Bakanlığın talimatnamesini astıkları yere dikkatimizi çekiyor görevliler. Yapmak zorundayız deyip gönüllü olmaya ikna etmeye çalışıyorlar. Çıplak aramanın kendisi onur kırıcı iken talimatnamede bu aramanın insan onuruna yakışır şekilde yapılması belirtiliyor. Soyacaksın ama insan onuruna uygun olacak diyor bakanlık görevlilere. Nasıl olacaksa?!
Sonuçta tavrımızı koruduğumuzu görünce zorla, bildik yöntemle yapıyorlar. Ancak özel bir yönelime girmiyorlar. Ve alınıyoruz sekiz kişilik boş bir yere. Bir memur Mersin’li olanın hangimiz, İstanbul’lu olanın kim olduğunu sorup ‘aileleriniz iki gündür bizi/burayı telefon yağmuruna tuttu’ diyor. O an onların endişelerini bilmek canımızı da sıkıyor. İşte on yıl sonra üç kişilik hücrelerden sonra sekiz kişilik bir yerdeyiz! Bu bile ilk değişik bir atmosfere girdiğimiz duygusu yaratmaya yetiyor. Ertesi gün Pazartesi ve eşyalarımızın önemli bir bölümünü alıyoruz. Ufak-tefek verilmeyenlere incelemek için kitap-dergiler de eklenmiş halde önceki gün akşamdan itibaren sürgün sevki protesto için yedi günlük açlık grevine başlıyoruz. Limon ve şeker veriyorlar. O gün telefon günümüzde olup ailelerin endişelerini gidermek için ısrarlı olunca, sonunda akşama doğru ilk telefonlarımızı açıyoruz. Evdekiler de biz de rahatlamışlık içersindeyiz. Ve yeniden kalıcı bir koğuşa geçeceğimiz söyleniyor. Giriyoruz ki, bu defa tam 16 kişilik, çift katlı, ranzası olan boş bir koğuştayız. İki katlı. Koridordan geçerken kapıdan selamlaştıklarımızın adliler ve sonrasındakilerin de yurtseverler olduğunu öğreniyoruz. Bir yıl öncesinde açılmış bin iki yüz kişilik bir hapishaney miş. Henüz yarısı boş. Şehir merkezine 20 dk. mesafede. O taşınmadan hemen öncesinde, endişelerini gidermek için gelen kardeşim Ali ile 20 dk.’lık bir savcılık görüşü yaptım. Saat 4.30 gibi. Bir haftalık diyet sona erdi. Kısmen kitap edindik. Biraz daha normal yaşama dönme başladı. Gazete ve radyolarda sürgün sevk haberi ve girişte ciddi sorun yaşadığımıza dair haberler farklı yerlerden bolca fax vb. almamıza da yol açtı. Yabancı ve bilinmezlik taşıyan bir yere gitmenin anlamını bilen dostlar bizi yalnız bırakmamış oldular satırlarıyla. İnsan dayanışmanın güzelliğine bir kez daha varıyor. Ki peşimiz sıra DELİ DALGALAR adlı Kültür/Sanat çevresi birer mektup ve kitaplarla sürpriz de yaptı. Çok anlamlı, değerli geldi bana/bize.
Artık güneşi az, yağmuru bol Karadenizdeyiz! İbrahim Sincan 1’de, Mulla ise Erzurum’da.
Eeee… sen/siz nasılsınız? Geçen zamanda tiyatronun yorgunluğunu da atmış, yeni çalışmalarla ilgili olmalısın. Çok güncel ve yakıcılığı medya üzerinden gözümüze de sokulan bir sorun Kadın Sorunu. O nedenle de çok isabetli olmuş yazıp, tiyatrolaştırman/ız. Öykü’nün biletini de aldım. Davete icap etmek boynumuzun borcu artık. Tülin sahnelenmede rol aldı mı yine? O da yine ayrıca işte çalışmakla da meşgul sanırım. Evet evet, balon haberini Sabah’ta genişçe görünce balon almış gibi sevindik ha İşi böyle kamuoyuna taşımanız hoş da olmuş. Çevredeki dostlarla epeyce muhabbetini de yaptık. İşte buraya gelişimizin bir artısı da bu konuda oldu. Ben iki, Cihan da bir balonumuzu aldık. Öykü Cihan’a da yollamış meğer. (Cihan Deniz Tarak) Cihan Öykü’ye bileklik yollamış. Alıp almadığını soruyor şimdi.
Cihan ve Ercan (Binay) ile hala üç kişiyiz. Oltu ve Gümüşhane’den komşu hevallere gelenler oldu. Biz de Kandıra ve diğer yerlerden dostlar gelir diye bekliyoruz. Şimdilik durumumuzda özel bir yaramazlık yok. Moralimiz de gayet iyi. Taksim kutlamaları da heyecanlı beklemelerde bıraktı bizi. Sizin de 1 Mayıs’ınızı özgür, aydınlık ve eşit, güzel bir ülke/dünya özlemiyle kutluyorum/z. ÖZGÜRCE NİCELERİNE!
En içten sevgi ve selamlarımızı iletiyorum/z. Dostlukla.
HASAN GÜLBAHAR
T TİPİ KAPALI HAPİSHANE
A−5 BAFRA−SAMSUN
- 54 gösterim